In 2024 wordt een tussenevaluatie uitgevoerd om de voortgang te beoordelen op het gebied van waterkwaliteit en de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) in Nederland. De KRW, ingesteld in 2000, streeft naar een goede ecologische en chemische toestand van zowel oppervlaktewater als grondwater in heel Europa. De voorlopige resultaten zijn al bekend: voor Groningen toont het rapport zowel successen als uitdagingen.
De KRW wil de kwaliteit van het water verbeteren en behouden en ervoor zorgen dat er voldoende water beschikbaar blijft. Dit betekent bijvoorbeeld dat er niet te veel schadelijke stoffen in het water mogen zitten en dat ecosystemen gezond moeten zijn. De doelen zijn duidelijk: uiterlijk 2027 moet al het oppervlaktewater en grondwater voldoen aan de eisen. Hierin spelen aspecten zoals de aanwezigheid van voedingsstoffen (zoals stikstof en fosfaat) en chemische stoffen een belangrijke rol.
De provincie stelt de doelen voor de KRW vast en houdt toezicht op de uitvoering van de maatregelen door de waterschappen. Daarnaast voert de provincie maatregelen voor het verbeteren van de grondwaterkwaliteit uit.
Hoewel op veel vlakken vooruitgang is geboekt, blijkt uit de tussenevaluatie dat in geen enkel waterlichaam in Nederland – inclusief Groningen – een volledige ‘goede’ status is bereikt op ecologisch en chemisch gebied. In Groningen zijn vooral overschrijdingen van stoffen een probleem. Hier ligt dus nog een flinke uitdaging voor de komende jaren.
Ecologische kwaliteit gaat onder andere over de aanwezigheid van voldoende en diverse waterplanten en vissen, en het juiste niveau van voedingsstoffen. Het rapport toont aan dat de ecologische kwaliteit van veel Groningse wateren nog onder de maat is. Voedingsstoffen, zoals stikstof en fosfaat, zijn regelmatig te hoog, wat kan leiden tot overmatige algenbloei en een verstoord ecosysteem.
Op chemisch gebied spelen stoffen zoals zware metalen en bestrijdingsmiddelen een rol. Uit de rapportage blijkt dat nagenoeg alle wateren in Groningen te maken hebben met een overschrijding van de norm van één of meerdere stoffen, zoals kobalt en seleen. Dit betekent dat de wateren niet voldoen aan de KRW-standaard voor een ‘goede’ chemische toestand. Stoffen als PFAS en medicijnresten zijn nog niet opgenomen in de KRW maar worden steeds vaker en in hogere concentraties in ons water gemeten.
Op het gebied van grondwater is het beeld gemengd: de meeste grondwaterlichamen voldoen wel grotendeels aan de kwaliteitseisen, maar in sommige gevallen zijn de concentraties verontreinigende stoffen toch te hoog. Dit wordt vooral veroorzaakt door historische vervuiling en het langzaam binnenkomen van stoffen zoals bestrijdingsmiddelen en medicijnresten. De hoeveelheid grondwater daarentegen is wel in orde, er worden geen dalende trends gemeten.
De redenen waarom waterkwaliteit in Groningen en Nederland niet volledig voldoet, zijn veelzijdig:
Hoewel de provincie Groningen stappen maakt richting de KRW-doelen, blijft er veel werk te doen. Vooral op het gebied van chemische verontreinigingen en meststoffen moeten verdere stappen worden genomen. Waterschappen, provincie, boeren, gemeenten, het rijk en de industrie werken samen om de KRW-doelen voor 2027 te halen. De provincie Groningen heeft met de landbouw, waterschappen en de omgeving gebiedsgerichte plannen gemaakt om de waterkwaliteit verder te verbeteren.